Cultuuronderwijs voor peuters: werken aan kansengelijkheid

In Den Haag is voorschoolse educatie voor peuters met een risico op een achterstand gratis. Dat is natuurlijk geweldig: hierdoor kunnen zij (taal)achterstand inlopen en een goede start maken op de basisschool, en hiermee werken we aan kansengelijkheid.

Sinds 2021 kunnen kinderopvanglocaties subsidie aanvragen voor culturele activiteiten, zoals een theaterbezoek of een serie lessen op de peutergroep. Daarnaast is er geld voor deskundigheidsbevordering van de pedagogisch medewerkers. Deze combinatie van subsidies stimuleert enthousiasme vanuit de kinderopvang: er wordt grif aangevraagd! We startten in 2022 met 69 groepen van 10 kinderopvangorganisaties, en we zitten nu op 303 groepen van 16 organisaties.

Wat levert het op?

Uit diverse onderzoeken blijkt dat cultuuronderwijs bij peuters positief bijdraagt aan hun cognitieve, motorische en sociaal emotionele ontwikkeling, en aan hun verbale vaardigheden. Maar daarnaast biedt het kinderen juist ook een communicatievorm en expressiemiddel als ze nog niet goed in het Nederlands kunnen communiceren. Daardoor zitten zij lekkerder in hun vel, en dáárdoor leren ze weer beter. Win-win dus!

Pedagogisch medewerkers zien dat kunstvormen voor verbinding zorgen op de groep. En ze leren zelf ook bij, dankzij de kunstvakdocenten en trainingen. In die zin werken deze activiteiten dus lang door.

Wat is een goede aanpak?

De pedagogisch medewerkers geven aan dat een procesgerichte didactiek beter werkt dan een productiegerichte didactiek. Eenvoudig gezegd: bij de productiegerichte didactiek doet de pedagogisch medewerker iets voor en de peuter kopieert. Vaak gaat het dan om kleurplaten, of voorgeknipte knutselwerkjes. Zo krijg je vaak allemaal dezelfde ‘kunstwerkjes’, die er aardig uitzien, maar die weinig met creativiteit van doen hebben. Bij de procesgerichte aanpak is er juist ruimte voor eigen keuzes van de peuter en staat het proces, en niet de uitkomst centraal. Het resultaat is daarbij heel divers, en in de ogen van ouders of volwassenen soms minder aantrekkelijk. Maar daar gaat het dus ook niet om.

Wat zijn de basisvoorwaarden?

De belangrijkste voorwaarden zijn een geschikte ruimte, voldoende subsidie voor de activiteiten, voldoende personele inzet en pedagogische kennis bij vakdocenten, specifiek voor deze leeftijd. Ook is er behoefte aan structurele planning en structurele beleidskeuzes voor culturele activiteiten.

Wat zouden we nog willen?

Het zou mooi zijn als ouders nog meer betrokken kunnen worden. Dat is best een uitdaging. Daarnaast zou er meer aanbod mogen komen voor peuters. Een vaste kartrekker voor cultuuronderwijs of ervaren kunstenaars binnen iedere VE-organisatie zou ook mooi zijn. 

Conclusie

Cultuuronderwijs voor peuters biedt enorme kansen. En we weten: hoe jonger we starten met het inlopen van achterstanden, hoe groter de impact is. Kortom: twijfel je als gemeente of als culturele organisatie of je aan cultuuronderwijs voor peuters moet beginnen? Aarzel niet, en grijp juist je kans. Ik hoop dat het je net zoveel energie gaat geven als wij erbij ervaren!  

Wil je nog meer weten over cultuuronderwijs in de voorschoolse educatie? Lees dan ons uitgebreide onderzoek of onze factsheet.