19-11-2024

Maak kunst en cultuur toegankelijk voor iedereen: 5 tips

Stel je voor: je droomt al jaren van dansles. Maar je hebt niet de financiële middelen. Of je bent slechtziend. Of je hebt epilepsie. Is er dan een dansles die bij jou past? Misschien heb je geen behoefte aan speciaal aanbod, want ook mét een beperking kan je meedoen met reguliere lessen. Maar je wilt wel weten of je welkom bent. Dit noemen we toegankelijkheid. En die toegankelijkheid van kunstlessen in Den Haag kan een stuk beter, vindt Martine van Dijk, Hoofd Cultuurbeoefening bij CultuurSchakel. Help jij mee om kunst en cultuur toegankelijk te maken voor iedereen?

Hoe toegankelijk zijn verenigingen?

Uit de VerenigingsMonitor van het LKCA blijkt dat 44% van de verenigingen in Nederland leden heeft met een beperking. Dat klinkt goed, maar zijn verenigingen wel zo inclusief? In de praktijk zijn verenigingen minder toegankelijk dan we denken. Want 75% van de leden uit de VerenigingsMonitor is 50 jaar of ouder. Hoe zit het dan met de jongere doelgroep? En in het bijzonder: jongeren met een beperking?

Cijfers op een rij

Koren (49%) en muziekverenigingen (43%) hebben het vaakst leden met een beperking of chronische aandoeningen. Bij toneelverenigingen is dit slechts 35%. Aparte contributietarieven voor mensen met een laag inkomen vind je bij 10% van de verenigingen. Dit betekent dat er dus nog veel werk aan de winkel is om kunst en cultuur voor iedereen toegankelijk te maken. Als aanbieder is het daarom belangrijk dat je proactief laat weten voor wie jouw aanbod is. Zo streven we ernaar dat jong en oud zich uitgenodigd voelt om mee te doen aan kunst en cultuur. Ongeacht achtergrond, sociale positie of fysieke of mentale beperkingen.

Is jouw aanbod toegankelijk?

Toegankelijkheid gaat dus niet alleen om lichamelijke of verstandelijke beperkingen. De reden dat iemand niet meedoet aan een kunstles kan ook financieel zijn. Of juist digitaal. Stel jezelf als aanbieder de volgende vragen:

Is mijn website toegankelijk en gebruiksvriendelijk voor iedereen?
Is mijn locatie rolstoeltoegankelijk?
Is mijn aanbod betaalbaar voor mensen met een laag inkomen?
Kan een lid op afstand meedoen aan mijn les?
Kan ik maatwerk leveren als daarom gevraagd wordt?
Kan iemand speciale wensen aangeven?

We staan er vaak niet bij stil. Of we weten niet waar we moeten beginnen. Maar kennis opdoen en de toegankelijkheid vergroten kan stap voor stap. Als je maar begint. En dat kan jij óók.

5 tips om de toegankelijkheid te vergroten

1. Verrijk je kennis

Volg een cursus, lees je in en maak jezelf wegwijs in toegankelijkheid. Als je een nieuwe doelgroep wilt bereiken, is het belangrijk dat je zelfverzekerd bent over je aanbod. Begin bijvoorbeeld bij het kennisdossier Cultuur en mensen met een beperking van het LKCA.

Er zijn verschillende apps die je kan gebruiken om digitaal toegankelijk te worden. In onze whitepaper Digitalisering succesvol inzetten bij cultuureducatie geven we je tips en tools om verder te gaan met digitalisering.

2. Scherp je aanbod aan

Bepaal waar je speciale aandacht aan wilt geven. Leg je de nadruk op mensen met een visuele beperking? Of heb je apart aanbod voor mensen met een laag inkomen? Kijk wat bij jouw organisatie past. Je hoeft niet alles in één keer te veranderen.

3. Schakel specialisten in

Als je niet voldoende kennis hebt, maar wel wil leren, vraag dan hulp aan een specialist. Zij kunnen je verder helpen. Voor aanbieders in Den Haag staan onze adviseurs klaar.

Jaarlijks organiseren we de cursus ‘Voor de klas in het speciaal (basis)onderwijs’, hier werk je aan je pedagogische en didactische kwaliteiten. In 2025 volgt ook een cursus voor vrijetijdskunst. Houd onze agenda in de gaten.

4. Communiceer helder

Benoem voor wie je toegankelijk bent. Wat kan jij als organisatie bieden? Vertel dat je open staat om het aanbod aan te passen. Maar vertel het óók als je organisatie alleen via een trap te bereiken is. Benoem duidelijk welke verwachtingen je wel of niet waar kan maken. En denk aan de toegankelijkheid op auditief en visueel gebied.

Wist je dat in Expeditie C, onze jaarlijkse brochure met het kunst- en cultuuraanbod voor het voortgezet onderwijs, iconen staan voor speciaal onderwijs? Zo zie je als docent in één oogopslag voor wie de activiteit toegankelijk is.

5. Zet in op aparte contributietarieven

Heb je de kans om verschil te maken in het lesgeld? Maak je aanbod betaalbaar door aparte contributietarieven voor mensen met een laag inkomen, studenten, ouderen of kinderen.

Voor aanbieders in Den Haag: word partner van de Ooievaarspas.

Inspiratie: De Bruiserij in Den Haag

Ook voor ouders van kinderen met een beperking is het lastig zoeken naar toegankelijke kunstlessen. Zo blijkt uit de VerenigingsMonitor dat maar 8% van de vereningingen leden heeft met een verstandelijke beperking. Het zou mooi zijn als dit percentage omhoog gaat. Een goed voorbeeld is De Bruiserij, opgezet in samenwerking met Koo. Bij De Bruiserij vind je het toegankelijke aanbod van de stad gebundeld, met oog op inclusie.

Uit de Bruiserij

Eric Schulp geeft pianoles aan mensen met het Syndroom van Down, autisme, PDD-NOS, dementie en mensen met visuele beperkingen. Hij laat tijdens zijn lessen de wens van de leerling een belangrijke rol spelen. Hij kijkt als docent niet naar beperkingen, maar juist naar de mogelijkheden.

Bij de inclusieve DanceAble-lessen van Holland Dance Festival staat dansplezier voorop. Dansers met en zonder fysieke en/of licht verstandelijke beperking zijn samen welkom. Ook de studio is rolstoeltoegankelijk.

Aanbieders van kunst en cultuur: help mee!

Elk kind en elke volwassene verdient gelijke kansen om deel te nemen aan kunst en cultuur. Want kunst en cultuur verrijken de samenleving én het individu. Daarom werken wij samen met scholen en culturele organisaties om aanbod voor iedereen te creëren. Maar dat kunnen we niet alleen. Wil jij samen met ons werken om het aanbod in Den Haag toegankelijker te maken? Neem dan contact op met onze adviseurs of coaches.

Nog meer informatie over kansengelijkheid vind je op de pagina Kunst en Cultuur voor iedereen.