“Technologie en de kunsten gaan samen ‘way back’ in Den Haag!”
Haags Theaterhuis deed in 2023 én 2024 mee met het Digitaliseringsproject van CultuurSchakel. Yolanda van Welij, hoofd Educatie: “In 2023 maakten we filmpjes van onze theatervoorstellingen. In 2024 wilden we de diepte in.” En dat is gelukt. Met een kritische blik die uiteindelijk leidde tot waardevolle inzichten én een nieuwe digitale interface.
Yolanda: “We wilden in het tweede jaar eerst en vooral aan de kaak stellen wat digitale educatie betekent voor en binnen de kunsten. Raaf van Unbinare is onze gewaardeerde partner bij projecten op het snijvlak van kunst en technologie. Lachend: “En wij waren een kritisch publiek tijdens het digitaliseringstraject.”
Kinderschoenen ruim ontgroeid
Raaf: “Ik heb uitgebreide ervaring in de kunstensector én bij technologiebedrijven. In het traject bij CultuurSchakel werd Design Thinking gebruikt als methode voor digitale ontwikkeling bij culturele organisaties. Mijns inziens doet dat de cultuursector tekort; het geeft een beetje het gevoel dat we als kunstensector nog in de kinderschoenen staan waar het de cross-over met technologie aangaat. Dat is niet zo, en zeker niet in den Haag. Als je ongeveer 25 jaar teruggaat in de geschiedenis, beland je in de tijd van elektronicawinkeltjes in de Boekhorststraat en kraakpanden in de binnenstad. Daar gebeurde al van alles op digitaliseringsgebied. Je had mijn studentenkamer moeten zien. Die leek meer op een atelier! Ik verwerkte er bij elkaar gesprokkelde vondsten tot kunstinstallaties. En ik was echt niet de enige met soortgelijke projecten. Om maar even aan te tonen hoever digitale kunst teruggaat in de Haagse scene.”
Podiumkunsten als product?
Is Design Thinking dan helemaal niet geschikt als methode voor cultuuraanbieders? Raaf: “Ik kan me voorstellen dat het prima werkt als iteratieve methode om, ook bij culturele organisaties, interne processen en communicatietrajecten mee in te richten. Design Thinking is immers bedacht om producten te ontwikkelen en die te vermarkten aan consumenten. Maar de kunsten zélf verhouden zich anders tot hun toeschouwers dan een product tot een consument. Culturele organisaties werken door hun aard altijd vanuit empathie met de doelgroep, een groot verschil met een producent die zich alleen inleeft in de doelgroep om iets te verkopen.”
Van gebruiker naar maker
Yolanda: “We deden voor het digitaliseringstraject zelf ook onderzoek naar digitale educatie. Dat leverde onder andere op dat jongeren in de huidige situatie weliswaar op allerlei digitale platformen aanwezig zijn, maar dat ze daar helaas vaak armer van worden, in plaats van rijker. De digitale geletterdheid onder jongeren neemt af. Dat komt door de aard van de platformen, die zijn ingericht rondom advertentie-inkomsten, consumeren dus. Niet om de creativiteit te bevorderen.”
Raaf: “Hoe krijg je jongeren dan via technologie toch mee in een creatieve flow? Door over te stappen van een gebruikers- naar een makersmentaliteit. Via het aanleren van technische vaardigheden kun je die makersmentaliteit bevorderen. Het zorgt bovendien voor meer mentale flexibiliteit en eigenaarschap, en het vergroot de digitale autonomie van deze doelgroep.”
Verhalen vertellen met technologie
Yolanda: “Reden genoeg voor ons als Haags Theaterhuis om technologie en digitalisering te omarmen in ons educatieve aanbod. Tijdens het digitaliseringstraject van CultuurSchakel is Raaf begonnen een interface te ontwikkelen waarmee jongeren ‘theater zonder acteurs’ kunnen maken; ze kunnen verhalen vertellen met technologie. Zo ontdekken ze spelenderwijs theatrale expressievormen via diverse vormen van open en free software en hardware.”
Erfgoed eren
Raaf: “In de interface is ook een apparaatje opgenomen dat zijn oorsprong heeft in mijn eigen studietijd, zo’n 20 jaar geleden. Alsof je een stukje van de technologische geschiedenis van Den Haag meeneemt in de huidige ontwikkelingen. Het laat zien wat we toen al allemaal hadden, versterkt met onderdelen van nu. En dat is dan weer exemplarisch voor de overkoepelende ontwikkelingen: er is een bestaande context, een Haagse geschiedenis die jaren teruggaat en de kunsten en technologische ontwikkeling verenigt. Laten we dat erfgoed en de organisaties die erbij horen vooral eren als basis om de huidige digitaliseringsontwikkelingen aan te jagen.”