Project: Bij mij thuis

Het filosofisch gesprek

Voer naar aanleiding van de introductie een filosofisch gesprek. Het filosofisch gesprek wordt afgewisseld met het luisteren naar, zingen van en bewegen op het lied.
Stel hierbij (een aantal van) onderstaande vragen:

• Mijn eigen deurbel
  
  

1. Laat het lied nog een keer horen en laat de leerlingen het geluid van de deurbel meedoen. Maak daarbij een beweging alsof er aangebeld wordt.

• Hoe klinkt bij jou de deurbel? Laat een aantal leerlingen het geluid van hun deurbel maken. Zijn ze allemaal hetzelfde? Doe eventueel zelf eerst jouw eigen deurbel voor.
• Stel je voor: de bel doet het niet! Hoe klinkt jouw eigen verzonnen bel?
  Laat de leerlingen hun eigen belgeluid verzinnen (eventueel met instrumenten indien beschikbaar). Dit kan door middel van de stem of een klop/klap-combinatie.
• Laat ze er vervolgens een eigen beweging bij bedenken. Bij een volle ‘ding-dong’ beweeg je bijvoorbeeld breed schommelend en bij een ‘tring’ maak je bijvoorbeeld een sprongetje.
  
  

2. Zet het lied nog een keer aan en maak nu bewegingen bij het héle refrein.

Tring, tring, daar gaat de bel   (beweging – aanbellen)
Ja, ja, ik hoor hem wel            (beweging – knikken en hand aan je oor)
Tring, tring, kom erin               (beweging – aanbellen + “kom maar”-beweging)
Welkom in mijn huis.               (beweging – handen naar voren en openen naar beide kanten)

• Hoe ziet het er bij jou thuis uit?
• Is dat hetzelfde als bij de kinderen in het liedje? Wat is er anders?
• Welke geluiden hoor je nog meer thuis? Hoe klinken ze?
• Wat zie je, ruik je en hoor je als je de voordeur opendoet?
• Is het bij iedereen thuis hetzelfde?
• Wanneer is het bij jou ’s morgens stil?
• Wat hoor je als het stil is?
• Wat hoor je als er in huis lawaai is? Wat hoor je dan allemaal tegelijk?
• Wat zijn de fijnste plekken in je huis? Wat maakt het fijn?
  
  

In deze opdracht voeren de leerlingen met geluid en beweging het lied ‘In Ons Huis’ van Trix Gijsel uit. Het lied staat in de blauwe Eigenwijs bundel.

• Geluiden in huis
  
  

Deel 1 (ca. 15/20 min.)

1. In de vorige les hebben we het gehad over geluiden in huis. Laat bijlage 5: praatplaat Geluiden in huis op het bord zien. Welke geluiden zien de leerlingen allemaal? Wijs ze aan op het bord. Kunnen ze het geluid nadoen met hun stem? (Bijvoorbeeld een wekker kan verschillende varianten hebben.) Doe dit onderdeel zo lang als het gaat. Niet alles hoeft aan bod te komen.

Ga verder in het speellokaal.

2. Doe de volgende opdracht eventueel eerst voor met een paar leerlingen. De leerlingen lopen door de speelzaal in de vorm van een treintje. (Dit kan ook in delen als de groep erg groot is.) De voorste leidt, de anderen volgen. Zonder elkaar aan te raken! Op een afgesproken signaal gaan de leerlingen, in de trein opstelling, zitten op de grond. Leg de volgende opdracht uit en doe het eventueel eerst weer voor.
   
   
3. Nu doen ze hetzelfde maar maakt de voorste bewegingen die de anderen na moeten doen. Bijvoorbeeld: heel langzaam/snel, gehurkt, huppelend, vliegend, op de tenen, enz.
   De leerlingen gaan weer zitten op de grond. Leg de volgende opdracht uit. In deze opdracht mogen steeds een kleinere groep leerlingen iets laten zien en dan vrij de ruimte gebruiken.
   
   
4. De leerkracht noemt een geluid dat op de praatplaat aan de orde kwam. De leerlingen maken het geluid dat ze erbij vinden passen én maken er ook een eigen beweging bij. Voorbeelden van geluiden: grasmaaier, stofzuiger, de douche, de wasmachine, de wekker, enz.

Wissel van groep.

5. Doe hetzelfde maar noem nu een nieuw geluid dat niet op de praatplaat staat, dan moeten de leerlingen er weer even over nadenken. Vooral geluiden waar niet één antwoord op is, prikkelt de fantasie. Laat de leerlingen dit geluid maken met de beweging die er volgens hen bijpast. Bijvoorbeeld: er staat muziek aan in huis, de eigen deurbel (uit de inleidende opdracht), een zelfverzonnen apparaat, enz.
   
   

Deel 2 (ca. 15 min.)

1. Zet  bijlage 1: mp3 het lied ‘In ons huis’, gezongen versie aan en vraag welke geluiden er in het lied voorkomen.
   Wijs de bijbehorende plaatjes die bij de geluiden horen aan op bijlage 3: liedtekst digibord en benoem ze nog een keer.
   Bedenk hoe de bel klinkt en zeg dit achter: “Ik hoor de bel”, bijvoorbeeld ‘ding-dong’. Zet nog een keer het lied aan en laat ze het geluid van de bel maken.
   
   
2. Laat ze nu de eerste zin “In ons huis klinken heel veel geluiden” meedoen en bedenk daar een beweging bij. Doe dit weer in het gehele lied met het geluid van de deurbel.
   
   
3. “Klinken alle geluiden in huis hard?” Zeg/zing nu een keer de derde regel en maak een duidelijk verschil tussen hard en zacht. Herhaal dit een paar keer totdat de leerlingen het goed meedoen. Oefen het lied nu nog een keer in zijn geheel.
   
   
4. Vraag of ze een beweging kunnen bedenken bij ‘de hond’ en bij ‘de kraan’. De bel hebben ze al. Oefen dit eerst een paar keer zonder de opname.
   Oefen het ten slotte nog een keer in zijn geheel.

• Hoorspel
  
  

Deel 1 (ca. 15/20 min.)

Gebruik bijlage 6: hoorspel ‘Geluiden in huis’ bij deze opdracht. Vertel dat je een verhaal gaat voorlezen waar geluiden in voorkomen. Op de plek van de (......) worden geluiden gemaakt. Wacht daar ook even om de leerlingen de tijd te geven om het geluid te maken. Ze maken de verschillende geluiden met hun stem. Als dat niet lukt of kan, bedenk dan of dit met een instrument kan en geef iemand de taak om dit geluid in het verhaal te maken. Bijvoorbeeld de ‘pling’ van de oven kan ook met een triangel worden gedaan.
Neem de eerste keer dat het voorgelezen wordt wat meer tijd om het geluid te maken of te bedenken hoe dat gemaakt kan worden.
Lees het daarna nog een keer in zijn geheel voor maar nu vlot achter elkaar.

Tip:
Het is ook mogelijk om het verhaal te veranderen of aan te passen. Welke geluiden missen de leerlingen nog? Wat zou er nog meer kunnen gebeuren in het verhaal

Hieronder volgen drie mogelijkheden om nog meer uit deze opdracht te halen.

Verdieping:

1. Kunnen de leerlingen de klanken nu na elkaar uitvoeren/ spelen (in de volgorde van het verhaal), maar zonder de tekst van het verhaal? Luister met elkaar hoe dit klinkt. Neem deze geluiden op (op de telefoon).
   Is de muziek alleen ook boeiend om te horen of kunnen we die nog wat boeiender maken? Denk bijvoorbeeld aan het verlengen van sommige klanken, of juist opeens een heel korte klank, of voeg dynamische of tempo-verschillen toe. Ga op die manier wat veranderen/toevoegen aan de klankopeenvolging, totdat de leerlingen tevreden zijn en neem de laatste versie op.

2. Wie kan er nu, terwijl ‘onze muziekopname’ klinkt, een verhaal vertellen dat past bij wat je hoort? Doordat de oorspronkelijke klanken hier en daar gewijzigd zijn, zal ook het oorspronkelijke verhaal anders en wellicht deels ‘nieuw’ worden.
   Geef de leerlingen wat bedenktijd en geef vervolgens een aantal leerlingen de beurt om hun verhaal te vertellen tijdens de muziek. Waarschijnlijk is het in het begin nodig om de muziek af en toe stil te zetten, omdat de klankopeenvolging meestal sneller gaat dan de leerlingen kunnen vertellen. Dit is niet erg, zoek samen met de leerlingen naar een goede balans.

3. Laat leerlingen in plaats van een verhaal, passende bewegingen bedenken en uitproberen bij de muziekopname. Ook dit kunnen weer bewegingen zijn die deels passen bij het oorspronkelijke verhaal, maar ook deels anders of nieuw zijn. 

• Geluiden Orkest (ca. 15/20 min.)
  
  

1. Zet de twee klankstaven voor je op de grond. Zet bijlage 1 of 2 (karaokeversie) aan en speel bij de geluiden van de bel mee op de klankstaven. Ding (A) – Dong (F#). Laat verschillende leerlingen dit ook proberen. Dit kun je ook zonder de opname doen en dan steeds alleen het gedeelte zingen waar de geluiden in voorkomen. “De hond die blaft, de kraan die loopt, ik hoor de bel“ ding (A) – Dong (F#). Het is zelfs mogelijk om ruimte te laten achter de woorden ‘blaft’ en ‘loopt’, zodat ook daar twee geluiden kunnen worden gemaakt. De groep kan dan eventueel verdeeld worden in drieën, dan kan iedereen actief meedoen.

2. In het lied zitten een voorspel en een tussenspel, waarin geluiden kunnen worden gemaakt die je thuis hoort. Bedenk welke geluiden de leerlingen zouden willen laten horen, verdeel de taken en oefen dit in zijn geheel. (In het origineel hoor je die ook, maar uiteraard hoeven die niet nagedaan te worden. Er kan ook een eigen keuze gemaakt worden.)

3. Verdeel de taken en voer het lied nu nog een keer in zijn geheel uit.

Presenteer één of meer onderdelen die in de afgelopen opdrachten geleerd zijn of maak er een combinatie van. Bepaal daarin je eigen volgorde!

De mogelijkheden zijn:

• Het lied ‘In ons huis’ – Maak een verdeling in geluiden in het intro/tussenspel, instrumenten (de bel) en bewegingen.
• Het hoorspel – Dit zou voorafgaand aan het lied kunnen worden voorgelezen. Verdeel hier ook weer de taken. (Het is bijvoorbeeld ook mogelijk om bij de bel die in het verhaal voorkomt een aantal verschillende belgeluiden van de leerlingen thuis achter elkaar te laten horen.)
• Het lied ‘Mijn huis’ uit de introductie – met bewegingen.
• Het resultaat van de verdiepingsopdracht.
  
  

Deel 1 kan eventueel ook anders worden gedaan, door met de kleuters naar buiten te gaan en op verschillende plekken te luisteren naar de geluiden die te horen zijn.

• Geluiden om ons heen!
  
  

Deel 1 (ca. 5/10 min.)

In het vorige hoofdstuk ging het over geluiden in huis. Nu gaat het over geluiden buiten in de straat en in de stad. Vraag of de leerlingen de geluiden uit het filmpje herkennen.

Zet het  filmpje: Welke geluiden hoor je? aan.

• Welke geluiden hebben de leerlingen gehoord?
• Kun je die geluiden nadoen met je stem of een instrument?
• Zijn er nog andere geluiden die je buiten kunt horen maar die niet in het filmpje voorkwamen? (Bijvoorbeeld bouwgeluiden, geluiden van vogels, enz.)
• Hoe klinken die geluiden?

Deel 2 (ca. 10/15 min.)

1. In het volgende lied, bijlage 7: mp3 lied ‘Op straat’ (staat in C) gaat het over geluiden die je op straat hoort. Welke geluiden komen er in het lied voor? Zet het lied aan.
   Laat bijlage 9: ondersteunende plaatjes lied ‘Op straat’ op het bord zien. Laat de leerlingen staan. Vraag of ze mee willen doen met de bewegingen en de geluiden willen maken. Maak zelf de bewegingen bij het refrein! Suggestie:

• We lopen op straat, We zijn niet alleen (Stappen op de plaats)
• Kijk maar om je heen (Met je hand boven je ogen van links naar rechts kijken)
• Er gebeurt van alles (Beide handen opzij houden als een soort vraag-beweging)
• Kijk goed om je heen (Met je hand boven je ogen van links naar rechts kijken)

2. Maak nu ook bewegingen bij de rest van het lied. Bedenk deze samen met de groep.

• Muzikaal Bouwwerk
  
  

Deel 1 (ca. 15 min.)  

Dit onderdeel kan het beste op twee of drie verschillende momenten in de week worden aangeboden, voordat de leerlingen zelf aan de slag gaan, zodat ze goed in de gaten krijgen wat de bedoeling is.  

• Mogelijkheid 1: Wanneer er een klokkenspel met kleurtjes (boomwhacker kleuren) aanwezig is, kun je de uitleg hieronder volgen. De gekleurde blokken vertalen naar het klokkenspel met corresponderende kleuren krijgen ze snel in de gaten. Ook is het mogelijk om op een klokkenspel zonder kleurtjes gekleurde stickertjes te plakken.
• Mogelijkheid 2: Als u niet met kleuren wil werken, werk dan met blokken uit de bouwhoek. Gebruik hiervoor bijlage 11. Deze vorm van werken kan wel maar is veel abstracter en daardoor soms erg lastig voor kinderen. Het zou wel als vervolgopdracht gedaan kunnen worden.

Let op! Zet het klokkenspel bij beide mogelijkheden steeds rechtop naast het bouwwerk zodat de muziek ook letterlijk de hoogte ingaat. De grootste staaf staat dan onder en de kleinste boven.

In de straat/stad zijn regelmatig bouwgeluiden te horen. Hoe zou zo’n gebouw eigenlijk klinken?

1. Zet het klokkenspel met de kleurtjes en de legoblokjes voor je neer.
   
   
   
2. Leg 1 rood (lego)blokje op de grond/tafel, zet het klokkenspel er rechtop naast en speel de laagste toon C.
    
   
   
3. Leg er nog een blokje met een andere kleur bovenop en speel die twee tonen.
   Bijvoorbeeld:
   
   
4. Leg nu een derde blokje erboven op. Weet iemand hoe dat klinkt? Wie wil dat eens laten horen? Bijvoorbeeld:
   
      
5. Herhaal stap 2,3 en 4 nog een keer maar vraag nu of een leerling een blokje wil kiezen.
6. Leg nu twee dezelfde blokjes naast elkaar. Wie wil dit eens laten horen? (Twee keer dezelfde toon.)
7. Ga hier nu een beetje mee spelen en laat de leerlingen ook iets bedenken. Bijvoorbeeld:
   
      

Je hoort dan bijvoorbeeld eerst de C en dan de C en de E. Mochten ze het omdraaien en na de C eerst de E en dan de C spelen, kan dat natuurlijk ook.

Je kunt het langzaam uitbreiden tot bouwwerkjes zoals deze:

In het laatste bouwwerk (en ook andere bouwwerken) kan het zijn dat de leerlingen na de drie paarse blokken van boven naar beneden spelen. Uiteraard is dat prima! Elk bouwwerk en ook elk muziekstuk is op meerdere manieren uit te voeren!

8. Laat de leerlingen ook iets bedenken. Doe dit zolang als wenselijk is.

Tip!
Leg tijdens het zelfstandig werken een klokkenspel in de bouwhoek met de duploblokjes en vraag of de leerlingen zelf een muziekgebouw willen maken en de muziek ervan willen spelen.

Deel 2 (ca. 10/15 min.)

Gebruik  bijlage 10: mp3 karaokeversie ‘Op straat’ (in D).
Dit lied staat in D, dat is een betere zanghoogte voor de leerlingen. (Mocht je het zelf willen meespelen op de gitaar, dan verandert de C in een D, de F in een G en de G in een A.)

Bedenk samen met de leerlingen een ander voertuig en andere geluiden die je op straat kunt horen. Verander steeds de onderstreepte woorden:
Zie je wat daar gaat? Een auto door de straat.
En weet je wat die auto doet? Toet toet toet toet!

Maak nu een eigen presentatie naar aanleiding van de onderdelen die in Onderzoek en Uitvoeren aan de orde zijn gekomen.

 Dat kan bestaan uit:

• Het lied (originele of karaokeversie) met beweging en geluiden.
• In het intro van het lied (karaokeversie) kunnen zelfgekozen of zelfbedachte geluiden gemaakt worden (20 seconden).
• Bouwwerken die muzikaal verklankt worden.
  
  

• Liedjes uit allerlei landen!
  
  

Deel 1 (ca. 20 min.)

1. Laat één van bovenstaande liedjes horen en vraag of een van de leerlingen de taal herkent. Waarom herkennen ze die taal? Spreken ze die thuis? Horen ze die wel eens ergens anders? Welke woorden herkennen ze? Wat betekenen die woorden?

2. Herhaal dat liedje nog een keer maar laat de leerlingen nu bepaalde onderdelen meedoen.

3. Doe dit ook met een van de andere liedjes (eventueel op verschillende momenten in de week).
   
   

Lied Suggesties:

• Het Engelse liedje: Doe alle bewegingen mee; klappen, stampen, enz. en laat de leerlingen eventueel woorden meezeggen die bij de emoties horen, zoals ‘happy’, ‘angry’, enz.
• Het Franse liedje: Laat ze de woorden ‘Bonjour, bonjour’ en ‘Merci, merci’ meezingen. Bedenk er eventueel bewegingen bij of dans mee met de bestaande bewegingen.
• Het Turkse liedje: Waar zou het liedje over gaan? Kunnen ze de beweging van het visje meedoen met hun handen? Zijn er leerlingen die woorden herkennen? Kunnen andere leerlingen dat nazeggen?
• Het Poolse liedje: Bij het liedje wordt geklapt; (steeds 2x het volgende ritme)
  
  klap klap –      klap     –     klap      –     klap
  Snel snel – langzaam – langzaam – langzaam
  
  De eerste zou op de benen kunnen zijn, dan een klap, weer benen en klap.
  Tip! Net als in het filmpje kan de tweede keer dat je op de benen tikt ook samen worden gedaan met twee handen tegen elkaar. Dus dan krijg je:
  
  Been been  –      klap     –     handen tegen elkaar      –     klap
  
  

• Het Papiaments liedje: Studeer het dansje in met de leerlingen en zing de woorden mee.
  
  

Deel 2 (opdracht voor thuis)

Vraag aan de leerlingen of ze de volgende keer een liedje kunnen laten horen dat ze thuis vaak zingen. Het moet een kort liedje zijn dat ze zelf kunnen zingen, of misschien kan een ouder/verzorger een liedje inzingen in de telefoon en laten horen.

Of wellicht heeft iemand zelfs een ouder/verzorger die het liedje live in de groep wil zingen en het de leerlingen misschien wil aanleren?

• Zingen in een andere taal!
  
  

Werk een van de liedjes uit en studeer deze goed in. Zorg dat de leerlingen (gedeeltes van) de tekst kunnen meezingen.

Welke geluiden, passen er bij het liedje? Kunnen we die met onze stem maken of hebben we een instrument nodig? (Soms kan een geluid goed tijdens het lied worden gemaakt, maar soms kan het bijvoorbeeld alleen als begin/intro worden gedaan voordat het liedje gezongen wordt of aan het eind van het liedje als naspel.)

Hieronder volgen enkele suggesties om de liedjes muzikaal gezien nog wat meer aan te kleden en uit te breiden.

1. Suggesties:
   
   Voorbeeld 1: Het Turkse liedje gaat over een visje. Welke geluiden horen erbij? (Blub blub, plons, watergeluiden.) Het is dan mogelijk om deze geluiden in een intro te verwerken voordat het liedje begint. Bijvoorbeeld een crescendo (langzaam steeds harder worden) met de woordjes blub blub en op het eind een luide plons, waarna we het lied zingen en dan in het naspel het omgekeerde; watergeluiden die steeds zachter worden (decrescendo).
   In het filmpje zie je bijvoorbeeld dat het visje uit het water springt. Hoe zou dat klinken met de stem?
   
   Voorbeeld 2: Bij het Engelse liedje kunnen de leerlingen wellicht met de geluiden uit het liedje (stamp, klap, enz.) een mini bodypercussie-stukje maken als intro door een bepaalde volgorde/ritme(s) te klappen/stampen.
   
   
2. Vervolgens kan er gekeken worden of er ook instrumenten of andere manieren zijn om deze geluiden te maken. Bijvoorbeeld regenbuis, kazoo bij het visje dat uit het water springt. De stamp en de klap laten meespelen op een instrument. Voeg deze eraan toe.
3. Verdeel de verschillende taken onder de leerlingen (zingen, bewegen, geluiden en instrumenten) en oefen het lied totdat het er goed inzit.

Laat het uitgekozen lied zien/horen aan een andere groep, de school of aan de ouders.
Het is ook mogelijk om een presentatie te doen in samenwerking met een instelling als jullie deze hebben bezocht.
Kleed het geheel aan met bijbehorende attributen en/of kleding.

Bespreek met de leerlingen het doorlopen proces aan de hand van onderstaande vragen:

• Hoe vond je het om een lied te ‘versieren’ met geluiden, muziekinstrumenten en beweging?
• Hoe is het om een liedje/woorden te zingen in een taal die je niet kent?
• Wat vond je het allerleukste van dit hele project? Waarom vond je dat zo leuk?