Project: Dit ben ik

Maak een keuze uit onderstaande opdrachten.

Ik en de klassenfoto
Bekijk en bespreek de eigen klassenfoto. Welke emoties zien de leerlingen bij zichzelf en bij de anderen? Bekijk ook een paar klassenfoto’s via Google Afbeeldingen, bijvoorbeeld uit de jaren 1920, 1950 en 2000. Welke verschillen zien de leerlingen?

Mimiek
Laat leerlingen in tweetallen experimenteren met gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal. De ene leerling verbeeldt verschillende emoties of gevoelstoestanden (angst, afschuw, verwondering, blij, boos, pijn, schaamte, verbazing, verdriet, verliefd, verveling, zenuwachtig), de andere leerling
beschrijft de betreffende emotie.  

Gekke bekken trekken
Maak een halve kring of vorm tweetallen. Een leerling trekt gekke bekken, de groep of de andere leerling moet proberen niet te lachen.

Naam uitspreken
De leerlingen spreken hun naam uit met verschillende emoties, zoals verlegen, boos, blij, verdrietig en zenuwachtig. Vervolg: laat de leerlingen een beweging verzinnen bij hun naam.

Klassenfoto met gevoel
Kies met de leerlingen een emotie en maak een tableau vivant met passende mimiek en houding.  Maak een nieuwe klassenfoto (met toestemming van de leerlingen en hun ouders/verzorgers. Tip: Bekijk eventueel vooraf zelf het Toolbox filmpje met een voorbeeld van een les over Tableau Vivant.

Maak een keuze uit onderstaande onderzoeksopdrachten.

Mime
Bekijk en bespreek:

• de trailer van de voorstelling Stoere Broer
• een filmpje met mime voor kinderen
• een filmpje van Charlie Chaplin met zijn uitgedraaide voeten
  
  

Basishouding
Leerlingen leren de basishouding (neutraal staan). Wijs hen op het volgende: voeten recht vooruit, ruimte van één voet ertussen, knieën niet op slot, armen langs het lijf, rug en schouders recht, nek uitgestrekt alsof er een touwtje aan je kruin vastzit en rustig ademen vanuit je buik.

Lopen vanuit verschillende lichaamsdelen
Zorg voor voldoende ruimte. Laat de leerlingen rustig door de ruimte lopen. Wanneer je 'bevries' zegt, staan de leerlingen stokstijf stil. Geef de leerlingen de opdracht om een bepaald lichaamsdeel te volgen terwijl ze rustig door de ruimte lopen, zoals je neus achterna lopen, lopen vanuit je kruintje, buik, billen, knieën, voeten. Hoe voelt dat? Wat gebeurt er met de rest van je lichaam? De leerlingen mogen zelf ook ideeën aandragen.

Na het weekend
De leerlingen vertellen zonder te praten wat ze gedaan hebben in het weekend. Ze doen dit door te bewegen en uit te beelden. Laat de andere leerlingen navertellen wat ze gezien of begrepen hebben.

Naam schrijven
De leerlingen schrijven met behulp van hun neus, vingers, voeten en billen hun naam in de lucht.

Mag ik de boter?
Maak een kring en stel met een bepaalde emotie (bijvoorbeeld boos, blij of verdrietig) de vraag: 'Mag ik de boter?'. Besteed aandacht aan gezichtsuitdrukking, lichaamshouding en stemgebruik. Laat de
leerling de emotie raden. Geef de vraag met de emotie door aan de volgende leerling. De leerling geeft vervolgens de vraag weer door met een nieuwe emotie. Variatie: gebruik in plaats van 'Mag ik de boter?' een andere zin.

Maak een keuze uit onderstaande onderzoeksopdrachten.

Echoput
Maak een kring en vorm met elkaar een echoput. Je zegt iets en de leerlingen vormen de echo. De leerlingen doen ook de bewegingen na. Let op: gebruik korte zinnen of emotiegeluiden. Bijvoorbeeld:

• Zuchten of lachen
• 'En nu ga jij heel goed luisteren.'
• 'Ik, ik, ik, ik durf niet.'
• 'Hihihi, ik ben een beetje verliefd.'
• 'Heb je dat gehoord?'
• 'Yes! Ik heb gewonnen!!!'
• 'Ik moet altijd schoonmaken, pffff.'
• 'Oh, die kleren doe ik echt niet aan!'
• 'Nee, ik durf daar niet in'
  
  

Mevrouwtje Wiebelknie
Vorm tweetallen. De leerlingen kiezen ieder een eigen beweging uit die je niet zo vaak ziet. Denk aan een wiebelknie, een klutsarm of een schudhoofd. Die beweging zorgt voor superkracht. Bedenk ook wat er bijzonder is aan de superkracht. Krijg je elk potje open met je klutsarm, of kun je met je schudhoofd heel makkelijk het badwater laten schuimen? Laat de leerlingen de bewegingen demonstreren aan de andere leerlingen. Laat ze ook een naam verzinnen voor hun nieuwe rol. Ze krijgen een minuut de tijd om een klein gesprekje voor te bereiden. Bijvoorbeeld: 'Hallo, ik ben mevrouwtje Wiebelknie. Hoe is het met u?'. Ze moeten proberen om de gekozen beweging vast te houden terwijl ze een gesprekje improviseren. Ze laten het aan elkaar zien. Lukt het de leerlingen om de beweging vast te houden? Gebruik eventueel de zinnen uit de oefening van de echoput.

Oh oh emoties
Laat kleine groepjes leerlingen een korte scène verzinnen en spelen waarin één van de basisemoties (blij, bedroefd, bang of boos) centraal staat. Houd rekening met onderstaande aandachtspunten:

• Geef de leerlingen een emotie en een situatie of laat hen zelf een emotie kiezen en situatie bedenken.
• Verwerk de uitkomsten uit het onderzoek in de scène.
  
  

De leerlingen spelen de scènes voor de klas. Bedenk eventueel een aantal overgangen tussen de scènes, bijvoorbeeld door het inzetten van muziek of een presentator.

Maak een keuze uit onderstaande opdrachten. Mocht je de workshop 'Doen alsof' in een Haagstheater volgen, voer dan ter voorbereiding in ieder geval het klassengesprek of het maken van een dromenboekje uit. 

Geleidspel: Vliegen naar de maan
Doorloop de volgende stappen:

1. Lees het verhaal ‘Vliegen naar de maan’ voor ( zie bijlage).
2. De marionet heeft een droom waarin hij vliegt. De leerlingen spelen het verhaal mee in de vorm van een geleide fantasie en verplaatsen zich in de marionet. Geleide fantasie: terwijl het verhaal over de marionet wordt verteld, beelden de leerlingen uit. Zie het filmpje over geleidspel met het boek over de speeltuin.
3. Laat ter inspiratie wat plaatjes zien van marionetten, of een stukje van het filmpje ‘Dolly's Lament - marionette performance’.

Klassengesprek over dromen
Voer een klassengesprek over dromen aan de hand van (een aantal van) onderstaande vragen:

• Waar gaan je dromen over?
• Dromen mensen weleens hetzelfde?
• Ben je weleens bang, blij, boos of verdrietig in een droom?
  
  

Dromenboekje
Vouw twee vellen A4-papier tot een boekje. Laat de leerlingen een week lang iets uit hun droom van die nacht tekenen en/of opschrijven. Leerlingen die zich geen dromen herinneren maken een tekening en/of schrijven op waarover ze graag zouden willen dromen. Bespreek de tekeningen/verhaaltjes in de klas en besteed aandacht aan wat de sfeer van de tekening zegt over de droom.

Maak een keuze uit onderstaande mogelijkheden.

• Zoek naar ingrediënten uit de droomtekeningen voor een aantal scènes die samen een geheel kunnen vormen.
• Verdeel de leerlingen in groepjes en geef ieder groepje een emotie die ze gebruiken voor het maken van een scène.
• Speel het verhaal van de marionet.
  
  

Oefen de scènes totdat ze goed genoeg zijn om te presenteren.

Maak samen met de leerlingen een keuze uit de opdrachten die bij ‘Uitvoeren’ zijn gedaan en laat de leerlingen bedenken aan wie ze graag hun spel willen presenteren (bijvoorbeeld aan ouders/verzorgers, of aan een andere klas). Maak bij de presentatie eventueel gebruik van aankleding bij de scènes, zoals decor, kostuums en muziekjes.

Maak in onderstaande opdracht ook gebruik van de (leer)opbrengsten van de eerste twee opdrachten. Doorloop de volgende stappen:

1. De leerling neemt, ruim van tevoren, een lievelingsvoorwerp mee van thuis en vertelt hierover in de klas. Help een kort en krachtig verhaal te vertellen met behulp van onderstaande vragen:
   • Waarom is dit voorwerp belangrijk voor je?
   • Hoe kom je eraan?
   • Hoe lang heb je het al?
   • Moet je er voorzichtig mee omgaan, zou je verdrietig zijn als het weg is?

2. Bekijk en bespreek het filmpje ‘Paperclipverzameling’ van Bert en Ernie.
3. Je pakt zelf een voorwerp en brengt het tot leven, bijvoorbeeld je lunchtrommeltje. Je vertelt aan de leerlingen hoe je lunchtrommeltje heet en laat het iets over zichzelf vertellen met een eigen stemmetje. Bijvoorbeeld: 'Ik hou van een gevulde buik, maar de leerkracht is zo lief dat die me ook mag leegeten vanmiddag'.
4. Laat de leerlingen voor hun voorwerp een eigen stem en naam bedenken.

Doorloop de volgende stappen:

1. Je pakt twee potloden en vertelt dat dit Zipje en Zopje zijn. Beluister en bespreek vervolgens het hoorspel van Bert en Ernie. (Zie Wikipedia voor meer informatie over de verhalen van Zipje en Zopje.)
2. Laat de leerlingen in tweetallen een gesprekje verzinnen tussen hun eigen lievelingsvoorwerpen met de bedachte stemmetjes (als een poppenspel).
3. Vraag welke leerlingen het gesprekje aan de groep willen laten zien.
4. Geef de leerlingen de opdracht om zelf hun eigen voorwerp te worden en te spelen
   (personifiëren). Laat hen daarbij bedenken: hoe beweegt mijn voorwerp, welke stem heeft het en hoe voelt het zich? Bijvoorbeeld: 'Ik ben houtje en ik ben heel stijf en houd niet van grapjes. Als ik boos ben kras ik lekker een papier vol.'
5. Laat de gespeelde voorwerpen een gesprekje met elkaar aangaan en vraag welk koppel dit wil presenteren voor de groep. Let op gezichtsuitdrukking, emoties, lichaamshouding en stemgebruik.

De leerlingen kunnen verschillende opdrachten als basis nemen voor hun presentatie. Hieronder een aantal mogelijkheden.

• Maak een keuze uit begeleid spel en gebruik daarbij het verhaal Vliegen naar de maan over de marionet en/of Zipje en Zopje.
• Haal de scènes over de dromen terug en werk deze verder uit.
• Presenteer de scènes rond de voorwerpen achter elkaar.
• Richt een theatraal rariteitenkabinet in met behulp van foto’s van familieleden, van de kinderen zelf, hun dromen en lievelingsvoorwerpen.
• Maak een klassententoonstelling met de voorwerpen en laat de leerlingen er iets over vertellen en/of stel één voorwerp centraal.  

Oefen de scènes en let hierbij op lichaamshouding, emoties en stemgebruik.

Tip: Maak overgangen tussen de verschillende scènes, bijvoorbeeld door een verteller (een conservator van het museum of eigenaar van de rommelwinkel) de scènes aan elkaar te laten praten.

Bespreek met de leerlingen het doorlopen proces aan de hand van onderstaande vragen.

• Wat ben je te weten gekomen over jezelf?  
• Ben je iets nieuws te weten gekomen over je medeleerlingen?
• Welke gesprekjes kun je je heel goed herinneren? Hoe was het om die te spelen?
• Wat is het verschil tussen voor de klas vertellen (bijvoorbeeld je droom) en voor publiek (bijvoorbeeld je ouders).
• Hoe lukt het je om zonder te praten en zonder veel te bewegen een verhaal te vertellen?
• Hoe lukt het je om een emotie te laten zien als je speelt?
• Wat vind je leuker om te doen: de scène bedenken, of de scène spelen?
• Als je een beetje zenuwachtig bent, is spelen dan moeilijker of juist niet?