Project: Natuuravonturen

Doe onderstaande opdrachten of maak een keuze.

Filmfragment bekijken
De Aboriginals vertellen in hun dansen vaak verhalen over dieren. Bekijk dit fragment vanaf 1.00 min en bespreek na:

• Wat heb je gezien? Wat deden deze mannen zoal?
• Wat voor soort dier hebben deze mannen in hun dans laten zien, denk je?
• Wat deden deze dieren allemaal?
• Wie kan er een beweging nadoen uit deze dans?
  
  

Iets vertellen met je lichaam
Leg uit dat de leerlingen gaan proberen iets te vertellen met hun lichaam zonder erbij te praten. Vraag de leerlingen wie een beweging kan bedenken om het volgende te laten zien:

• regendruppels
• de zon
• een regenboog
• sneeuwvlokjes
• wuivend gras of riet
• een grote boom
• een bloem die open gaat
• de golven van de zee
• een bliksemflits
  
  

Een klein natuurverhaaltje
Verzin met elkaar een heel kort verhaaltje. Bedenk bij elk onderdeel een beweging en oefen dit met elkaar. Laat eventueel iemand anders (een stagiaire, klassenassistent, een kind dat even op de gang gewacht heeft, de ouders die ’s morgens hun kind wegbrengen) raden wat er ‘verteld’ wordt.
Bijvoorbeeld:

• Het begint zacht te regenen.
• Het gaat ook nog hard waaien.
• Plotseling stopt het.
• De zon gaat schijnen.
• De bloemen komen omhoog en gaan open.
  
  

Doorloop in deze opdracht onderstaande stappen:

1. Bekijk en bespreek het dansfragment Buurman in de Bieb van Andreas Denk.
   • Wat is hier het verhaal, denk je?
   • Waar zouden deze mannen zijn?
   • Waarom dansen ze in de bibliotheek, denk je?
     
2. Laat de leerlingen meedansen met het fragment totdat ze allemaal de hele dans kennen. De dans wordt in het fragment een aantal keren herhaald. De uiteindelijke dans is als volgt:
   zoeken – door de bosjes – waterplassen – van steen naar steen – pas op! – pijl en boog, speer of zwaard.

Aan de klas in het speellokaal

1. Bewegen door de natuur
   Een bewegen-stop opdracht, de leerlingen dansen door het hele speellokaal.
   De leerlingen gaan de bewegingen uit de dans die ze hiervoor hebben aangeleerd, uitbreiden met nieuwe, eigen dansideeën. Laat de leerlingen een lege plek kiezen in het lokaal. Benoem telkens één van de begrippen uit de dans. Zet dan de muziek aan en laat de leerlingen hierbij nieuwe bewegingsvariaties bedenken.
   Begeleid ze door vragen te stellen terwijl ze bezig zijn:
   • Zoeken: kijk je alleen naar rechts en links of ook boven, onder en achter je? Kun je ook heel langzaam zoekend rondkijken? En in de maat van de muziek?
   • Door de bosjes: Hoe kun je nog meer door de dichte bosjes bewegen? Kun je de struiken ook wegduwen met je benen of je rug, kun je er onderdoor rollen of kruipen?
   • Waterplassen: hoeveel houdingen op één been kun je verzinnen waarbij je net niet omvalt?
   • Van steen naar steen: hoeveel verschillende sprongen kun je verzinnen?
   • Pas op! Hoeveel houdingen kun je bedenken waarbij te zien is dat je schrikt? (Denk aan groot, klein, laag, hoog, breed en smal.)

Laat af en toe een leerling met een inventief idee dit voordoen ter inspiratie voor de rest van de groep.

Muziek: ´L’Abeille´ van Guem et Zaka percussion

Doorloop in deze opdracht onderstaande stappen:

1. Vorm tweetallen of kleine groepjes. Zorg dat elk groepje 6 papiertjes heeft met op elk papiertje één van de begrippen uit de dans geschreven of getekend:
   zoeken – door de bosjes – door waterplassen – van steen naar steen – pas op! – pijl en boog.  Deze afbeeldingen zijn te vinden in de bijlage. 
2. De groepjes gaan hun eigen volgorde bepalen van het dansverhaal.
   • Ze leggen de kaartjes in de volgorde die ze willen gaan gebruiken.
   • Hierna gaan ze de bewegingen bij elk kaartje afspreken. Ze kunnen de dansbewegingen uit de aangeleerde dans gebruiken, maar ze kunnen ook hun zelfbedachte bewegingen uit de onderzoeksfase gebruiken.
   • Ze oefenen met elkaar hun eigen dansverhaal.

Laat de leerlingen waar mogelijk het ritme van de muziek gebruiken om het verhaal dansant te maken.

Muziek: ´L’Abeille´ van Guem et Zaka percussion

Doe onderstaande opdrachten of maak een keuze:

• De groepjes presenteren hun dans aan elkaar.
• Laat de leerlingen een kort inleidend verhaal verzinnen bij de dans van een ander groepje. Hiermee kondigen ze de dans van dat groepje aan.
• Leer één van de dansen met de hele groep aan of oefen nog een keer de vaste dans van het filmpje.
• Maak 6 tot 8 foto’s van elk onderdeel van deze dans. Print ze uit en hang ze als een fotoverhaal achter elkaar.
  
  

Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren en presenteren.

Verhaal beluisteren
Bekijk en beluister het verhaal van De haas en de schildpad.      

Vraag de leerlingen om zo snel mogelijk met hun voeten te trappelen en daarna om zo langzaam mogelijk met hun voeten te stappen. Ze kunnen hierbij blijven zitten of naast hun stoel gaan staan.

Dieren en tegenstellingen
Inventariseer met de leerlingen welke dieren ze nog meer kennen die net zo verschillend zijn als de haas en schildpad. Denk daarbij aan tegenstellingen zoals groot en klein, zwaar en licht, soepel en stijf.

Laat ze er meteen zelf een houding of beweging bij maken. Bijvoorbeeld:

• Muis en olifant (maak je heel klein en maak je heel groot).
• Beer en vlinder (loop met zware grote passen en loop met lichte trippelpasjes).
• Slang en stokstaartje (kronkel soepel met je hele lijf en sta kaarsrecht en beweeg je hoofd stijf en strak naar rechts en links).
  
  

Dansfragmenten bekijken
Bekijk de eerste 2 of 3 minuten van onderstaande dansfragmenten waarin gedanst wordt als een dier en bespreek elk fragment kort na aan de hand van de reflectievragen.

• Uit het ballet Still Life at the Penguin Café:
  • Texan Cangeroo Rat
  • Zebra
• Uit de musical Cats:
  • Victoria
    
    
    

Aan de slag in het speellokaalDieren in soorten en maten
Opdracht met voor- en nadoen in een kring, de leerlingen dansen op één plek.

Volg onderstaande stappen om het project uit te voeren:

1. Ga in het speellokaal met elkaar in een kring staan. Vraag aan de leerlingen welke grote, sterke, zware dieren ze allemaal kennen. Zet dan de muziek aan en maak met elkaar grote en sterke bewegingen met telkens één lichaamsdeel. Achtereenvolgens:
   • armen
   • benen
   • schouders
   • hoofd
   • rug
   • heupen
   • eindig met enkele grote sterke sprongen.

Hoe zou je het karakter van dit dier omschrijven? (trots, ijdel, zelfverzekerd, stoer?)

Muziek: ´March of the Lions´ van Camille Saint-Saëns.

2. Vraag daarna naar lichte, snelle, springerige, dartelende dieren (zoals de rat van het dansfragment). Maak met elkaar lichte, snelle, losse en grappige bewegingen. Doe dit ook weer met afzonderlijke lichaamsdelen, zoals hierboven beschreven.
   Eindig met lichte vrolijke sprongen.
   Hoe zou je dit dier omschrijven? (vrolijk, grappig, jong, energiek)
   
   Muziek: ´Kangaroos´ van Camille Saint-Saëns.
3. Herhaal ditzelfde met trotse, statige, mooie, soepele dieren (pauw, zwaan, mooie kat, de zebra van het dansfragment).
   Eindig in je allermooiste, statigste houding.
   
   Muziek: ´The Swan´ van Camille Saint-Saëns.
4. Tenslotte kan dit nog met stijve, strakke dieren (stokstaartjes, wandelende tak, vogels met hoge poten zoals in de dans van de Aboriginals). Mogelijke karaktertrek: voorzichtig, altijd op je hoede, stijfjes, nerveus, pietje-precies.
   Eindig hierbij doodstil staand en beweeg alleen heel strak met één lichaamsdeel.
   
   Muziek: ´Fossiles´ van Camille Saint-Saëns.

Een bos vol dieren
Dansimprovisatie waarbij de leerlingen reageren op de muziek. De leerlingen dansen door het hele speellokaal.
Laat alle leerlingen verspreid door het hele speellokaal op de grond zitten. Zet één van de vier muzieknummers uit de vorige opdracht op. Zodra de leerlingen herkennen bij welk dier dit hoort, staan ze op en dansen door het hele speellokaal als dit dier in een eigen dansimprovisatie.
Stimuleer de leerlingen daarbij door hardop vragen te stellen terwijl ze aan het dansen zijn, zoals:

• Hoe beweegt dit dier met zijn armen?
• En maakt dit dier ook bewegingen met zijn hoofd?
• Hoe verplaatst dit dier zich?
• Beweegt jouw dier ook laag bij de grond?
  
  

De grote dierenvergadering
Laat de leerlingen een keuze maken welk soort dier ze willen zijn. Gebruik daarvoor de indeling uit de opdracht ´dierenkarakters´ bij ´uitvoeren´. Zo ontstaan er drie à vier verschillende groepen dieren.
Laat ze vooraf voor zichzelf bedenken:

• hoe ze bewegen (bijvoorbeeld: met hoog opgetrokken poten)
• hoe ze zich voelen (vol zelfvertrouwen)
• wat ze graag doen (mooie houdingen maken om zichzelf te laten bekijken).
  
  

Vertel dat alle dieren zich voorstellen aan elkaar. Dat gaan ze doen door in het midden van de kring, in een dans, te laten zien wat voor type dier ze zijn. 
Telkens één groep leerlingen die één bepaald type dier heeft gekozen komt in het midden van de kring staan. Ze dansen, ieder op de eigen manier, als het gekozen diertype alsof ze zich voorstellen aan de andere dieren.

Muziek: ´Animal Life´ van Outback, of de verschillende fragmenten uit de vorige opdracht.

Doe onderstaande opdrachten of maak een keuze:

Groeien en bloeien
Bekijk en bespreek de animatie Story of Flowers van Azuma Makoto.
Hierin zijn veel planten onder verschillende omstandigheden te zien. Welke beweging hebben de leerlingen allemaal gezien? Denk aan begrippen die beweging in zich hebben zoals: groeien, uitstrekken, openen en sluiten, slingeren, draaien, zweven, vliegen, kruipen, wiegen, vallen.
Aan de slag in het speellokaal

De natuur beweegt…..
Een bewegen-stop opdracht, de leerlingen dansen door het hele speellokaal.
Laat de leerlingen verspreid door het speellokaal op de grond gaan zitten. Laat ze verschillende dansbewegingen maken, geïnspireerd op het filmpje. Je kunt hiervoor onderstaande vragen gebruiken.
Doe dit telkens in een opbouw waarbij ze eerst de beweging maken met één lichaamsdeel en daarna met hun hele lichaam.
Bijvoorbeeld: laat je handen zachtjes zweven als een pluisje in de wind. Kun je dit ook met je armen? En met één been? Kan dat ook met je rug? Je hele lichaam? Kun je ook zachtjes zwevend door het hele lokaal dansen?

• Als bloemen die in de wind wiegen (met één arm doen, met twee armen, met je rug, met één vinger, met je hele lijf).
• Langzaam van klein naar groot gaan als een groeiende plant (met één been, alleen je handen, met je hele lichaam door eerst jezelf heel klein te maken en dan langzaam open gaan als een bloem).
• Als een pluisje dat door de lucht zweeft.
• Als een klimplant die overal tussendoor slingert en kronkelt.
• Met je voeten trippelen zoals de regen op de grond klettert.
• Als een plant die naar het licht groeit door je zo ver mogelijk uit te strekken.
• Als een blaadje in de wind dat draait en heen en weer dwarrelt.
• Als kleine diertjes die onder de grond kruipen.
  
  

Muziek: ´Water Falls´ van René Aubry.

De wind
Een bewegen-stop opdracht, de leerlingen dansen door het hele speellokaal.
Herhaal enkele van de bovenstaande vragen en laat de leerlingen variëren met langzaam en snel, hard en zacht door ‘de wind’ toe te voegen:

• De grashalmen en bloemen wiegen zacht heen en weer (weinig wind), gaan wat harder heen en weer (het waait iets harder) en zwiepen hard van links naar rechts (harde wind).
• Blaadjes en zaadjes zweven zacht door de lucht, dwarrelen van links naar rechts (het waait iets harder) en gaan snel omhoog en omlaag en draaien rond (harde wind).
• Je trippelt heel zacht met je voeten (klein beetje regen), je trippelt wat harder (het gaat harder regenen), je trappelt zo snel mogelijk met je voeten.
  
  

Doe de opdracht zonder muziek, begeleid de bewegingen door te vertellen. Of gebruik de muziek zacht op de achtergrond terwijl je praat en zet het volume harder wanneer je niet praat en de leerlingen zelfstandig dansen.

Muziek: ´February Sea´ van George Winston.

Natuurwandeling
Vertel de leerlingen dat je graag een mooie wandeling in de natuur wilt gaan maken. Je bent benieuwd wat je allemaal te zien gaat krijgen: bloemen, bomen, gras? Zullen er blaadjes of zaadjes door de lucht zweven? En wat doet het weer eigenlijk, zal het gaan waaien of regenen?

• Alle leerlingen bedenken wat ze willen zijn in die natuur: een bloem, klimplant, een lange rietstengel, een grote boom, dwarrelend blad, een klein kruipdiertje etc.
• Laat ze verspreid door het lokaal een plek kiezen en een beginhouding. Spreek af dat de leerlingen mogen gaan dansen wanneer je bij ze langs loopt.
• Zet de muziek aan, loop rond tussen alle leerlingen. De leerlingen gaan bewegen en dansen passend bij wat ze verbeelden zodra je bij hen langs loopt. Je kijkt goed naar al die prachtige ‘natuur‘ om je heen.
  
  

Muziek: Eén van bovenstaande muzieknummers of ´Happiness does not wait´ van Olafur Arnalds.

Doorloop de volgende stappen om de opdracht uit te voeren:

Wonderbaarlijke verhalen over de natuur
Een compositie-opdracht, de leerlingen maken in groepjes een korte dans.
De leerlingen gaan in groepjes een onderdeel uitwerken wat ze het meeste aanspreekt.

Voer de opdracht uit in de volgende stappen:

1. Laat de leerlingen groepjes vormen van twee tot vier leerlingen. Elk groepje maakt een keuze tussen dieren (opdracht 5 ‘dierendansen’) of planten (opdracht 6) voor het maken van een kort ‘natuurverhaal’.
2. De groepjes bedenken met elkaar wat voor dier of plant (of blaadje, zaadje, pluisje) ze willen zijn.
   
   
3. Ze bedenken daar een kort ‘wonderbaarlijk’ verhaal bij. (N.B. net zoals de korte verhaaltjes die met de klas bedacht zijn in de introductie bij het boek 100 wonderbaarlijke verhalen over de natuur).
   Ze bedenken daarbij: waar zijn we, wat doen we, wat gebeurt er, hoe voelen we ons? Bijvoorbeeld:
   • “Wij zijn drie jonge vrolijke diertjes, we liggen in een warm nest, we horen een geluid en komen nieuwsgierig kijken. Verschrikt trippelen we achteruit, voorzichtig sluipen we weer naar voren, er was niets aan de hand! Vrolijk buitelen we rond en dansen in een kring.”
   • “Wij zijn vier bolletjes onder de grond, langzaam komt er een puntje boven de grond, we groeien door en door en er verschijnen prachtige bloemen. We zijn trots en vinden onszelf heel mooi! Dan komt de wind, we waaien heel hard heen en weer, onze bloemblaadjes laten los en dwarrelen alle kanten op totdat ze langzaam naar beneden dwarrelen en stil blijven liggen op de grond.”
4. Laat de leerlingen met hun groepje een plek kiezen, zorg dat de groepjes zich goed verspreiden over het speellokaal en niet te dicht op een ander groepje gaan staan.
5. Vraag de leerlingen een beginhouding aan te nemen waarin ze stil blijven staan (of zitten of liggen). Net alsof ze een plaatje zijn uit het boek 100 wonderlijke verhalen over de natuur (zie ´Introductie´).
6. Voer de opdracht op dezelfde manier uit als ‘natuurwandeling’ bij ‘onderzoek’. Op muziek loop je rond tussen alle groepjes door, je loopt zogenaamd door de wonderlijke natuur. Wanneer je bij een groepje bent aangekomen, danst dit groepje zijn ‘natuurverhaal’. Eventueel ondersteun je ze door mee te praten met het verhaal dat de leerlingen willen laten zien. Wanneer ze klaar zijn, gaan ze weer stilstaan in hun houding, ze zijn weer veranderd in een stilstaand plaatje.
7. Loop langs alle groepjes totdat iedereen zijn natuurverhaal heeft gedanst.

Muziek: Eén van de eerdergenoemde of ´Courant d'Air´ van René Aubry.

De opdracht bij ‘uitvoeren’ kan op dezelfde manier worden uitgevoerd voor een presentatie.

Hierbij nog enkele tips en mogelijkheden:

• De rol van de ‘wandelaar’ tussen alle groepjes door kan ook door een of twee leerlingen worden uitgevoerd. Ze kunnen voor hun bewegingen gebruikmaken van de dansbewegingen uit opdracht 1: zoeken, door de bosjes, van steen naar steen springen, door waterplassen lopen, pas op!
• Spreek af hoe de route van de ‘wandelaar’ verloopt zodat alle leerlingen weten wanneer diegene bij hun groepje is en ze aan de beurt zijn om te dansen. Teken eventueel een plattegrond met de klas waarop alle groepjes staan en de route van de ‘wandelaar’ is aangegeven.
• Oefen de dans nog enkele keren voor de uiteindelijke presentatie. Zorg dat alle leerlingen de afspraken voor de dans van hun eigen groepje goed kennen.
  Laat de leerlingen het begin en einde van hun dans duidelijk aangeven door echt stil te staan voor ze beginnen en ook weer te eindigen in een stilstaand beeld.
• Deze dans nodigt uit om gebruik te maken van kostuums, schmink of decor. Bedenk wel dat de aankleding de dans niet in de weg moet zitten. Hoofdeksels die niet goed blijven zitten of kleding die de beweging beperkt, doen afbreuk aan de inleving van de leerling en dus ook aan de presentatie.
• Je kunt deze dans aanpassen aan een thema of onderwerp zoals de seizoenen of landschappen. In de winter zijn er andere verhaaltjes dan in de herfst of zomer. In Australië kom je andere dieren tegen dan op de Noord- of Zuidpool. Het zou zich ook onder water af kunnen spelen met waterplanten, zeeanemonen, vissen, kwallen en andere waterdieren.
  
  

Bespreek met de leerlingen het doorlopen proces aan de hand van onderstaande vragen:

• Hoe vond je het om een verhaal te dansen?
• Is er iets dat je nog een keer zou willen doen?
• Is er iets dat je niet meer zou willen doen?
• Heb je tijdens dit project iets nieuws gedaan of geleerd?
• Heb je iets nieuws geleerd over de natuur?
• Kun je in een houding laten zien hoe je deze lessen hebt gevonden?