Dans in het speciaal onderwijs

Fysiek moe en mentaal opgeladen; dat is hoe ik mij voel na het dansen. Het is zóveel meer dan bewegen op muziek. Het is een manier om volledig op te gaan in het moment. Om nieuwe kanten van mezelf te ontdekken en te laten zien. Om te spreken via mijn lichaam als mijn hoofd het even niet begrijpt. Door mijn ervaring als dansdocent weet ik dat dit voor meer mensen geldt. Daarom zet ik mij bij de afdeling Educatie en Participatie van Holland Dance Festival in voor het toegankelijk maken van dans voor iederéén. Vanaf het schooljaar 2019-2020 richten wij ons voorstellings- en activiteitenaanbod specifiek op leerlingen uit het speciaal onderwijs. Want genieten van dans kan óók als je in een rolstoel zit of een andere beperking hebt.

‘Van een ver-van-je-bed-show tot wauw, ik kan het wél!’ 

Dansen met een beperking

Scholen worden er gelukkig steeds meer van bewust dat kunst en cultuur daadwerkelijk bijdragen aan de ontwikkeling van een leerling. Zo wordt dans niet langer alleen van de motorische kant bekeken, maar ook vanuit creatief en sociaal-emotioneel oogpunt. In het speciaal onderwijs is deze meerwaarde misschien nog wel gróter. Wat soms lijkt op een ver-van-je-bed-show – ik kan toch helemaal niet dansen? – ontvouwt zich vaak tot een ‘wauw, ik kan het wél’. Het ligt helemaal aan het perspectief dat je inneemt. Wat versta je onder dans? Zie je dit als de flashy hiphop-acts op tv of kan je dans zien als een manier om jezelf en je creativiteit te (her)ontdekken? Om uit je schulp te kruipen en jezelf te uiten? Ik vind het zo mooi als een leerling zich realiseert: ik kan met een fysieke beperking toch meer dan ik dacht. Ik kan iets van mezelf meenemen, inbrengen, laten zien. Dat is wat dans doet: zonder te spreken tóch iets vertellen, maar dan met je lichaam. Ook als je sommige dingen niet begrijpt of kan horen.

Een nieuwe richting

Bij Holland Dance Festival geloven we in mogelijkheden, niet in beperkingen. We willen dat iedereen die wíl dansen, ook kán dansen: of dit nu om vitale ouderen gaat of kinderen met autisme. We zijn al lange tijd in zowel het reguliere als het speciale onderwijs actief met dansvoorstellingen en –activiteiten. Het bleek echter niet meer haalbaar om beide onderwijsgebieden evenveel aandacht te geven. Voor het regulier onderwijs zijn al veel mooie culturele aanbieders. Daarom hebben wij de keuze gemaakt ons vooral te gaan richten op het speciaal onderwijs. Onze expertise op het gebied van dansen met een beperking – door bijvoorbeeld onze DanceAble-activiteiten – kunnen we hier mooi voor inzetten. Dit betekent wel dat we gaan samenwerken met een veel kleinere groep scholen dan voorheen. Dat is natuurlijk spannend. Maar het contact wordt daardoor ook intensiever en persoonlijker, waardoor we nóg beter een-op-een met de leerkrachten kunnen afstemmen wat bij hun school past. Er is nu veel in ontwikkeling op het gebied van speciaal onderwijs en inclusiedans, daar willen we graag in meegaan en samen met onze partners – zoals de GGD, gemeente, scholen en CultuurSchakel – in doorgroeien.

MaatwerkSamen met Dansgezelschap Sally Maastricht en Andreas Denk, partners die met ons dansvoorstellingen voor het onderwijs ontwikkelen, zorgen we ervoor dat ons aanbod aansluit bij de behoefte van een school. De afstemming met een interne cultuurcoördinator en groepsleerkracht voorafgaand aan een dansvoorstelling of -activiteit is essentieel om de juiste inhoud en facilitering aan een groep te kunnen bieden. Dit geldt nóg meer voor het speciaal onderwijs. Wij willen bijvoorbeeld achterhalen welke behoeften er spelen binnen een groep op fysiek vlak. Zo kunnen wij eventuele aanpassingen maken aan de opstelling van de dansvloer, zodat iedereen de voorstelling goed kan zien. Ook komen we nu steeds meer naar de scholen toe om voorstellingen op locatie te geven, zodat er geen vervoer georganiseerd hoeft te worden. Op mentaal en emotioneel vlak is de afstemming met de leerkrachten over de leerlingen ook belangrijk. Sluit het niveau van een voorstelling of workshop aan bij de leerlingen? Hoe kunnen we bepaalde leerlingen het beste benaderen? Wat kan een leerling wel en niet met zijn lichaam?

Bovendien lijkt het me interessant te ontdekken hoe we bepaalde opdrachten uit een leerlijn van de Haagse Ladekast zo kunnen twisten dat deze ook gemakkelijk toe te passen zijn in het speciaal onderwijs. Voor sommige groepen zal dat betekenen: vooral doen en niet teveel praten. In andere klassen met meer fysieke beperkingen wordt het samen reflecteren op dans juist wél interessant.

Yolanda van der Heijden                                                                                                      
Medewerker Educatie en Participatie
Holland Dance Festival

Meer weten over Holland Dance Festival? Of ben je benieuwd naar de voorstellingen die Holland Dance Festival aanbiedt voor het speciaal onderwijs in Vonk? Bekijk het aanbod.