Inspiratie voor leerling én kunstenaar tijdens Kunstenaar in de klas-actie

Tijdens de Kinderboekenweek 2021 stond het thema ‘Worden wat je wil’ centraal. Daarom lanceerde CultuurSchakel de Kunstenaar in de Klas (KIK) campagne. Alle basisscholen in Den Haag konden dankzij onze ondersteuning een kunstenaar boeken die de leerlingen vertelde over zijn of haar ervaring, bijzondere beroep en natuurlijk zijn of haar kunstwerken! In totaal droomden de afgelopen weken ruim 5.500 kinderen over een carrière in de kunsten. We bereikten meer dan tweehonderd klassen op tientallen scholen door heel Den Haag.

We spreken met kinderboekenschrijver Lizette de Koning en illustrator Mariska Gewald. Lizette schrijft boeken voor alle leeftijden op de basisschool. Van de jongste kleuters tot en met groep acht. Mariska maakt illustraties, en werkt als docent bij de Grafische Werkplaats in Den Haag, waar ze workshops voor middelbare scholieren en volwassenen geeft. Beiden stonden de afgelopen weken voor klassen vol geïnspireerde basisschoolkinderen.

Hoe was dat?

Het was Mariska’s eerste ervaring voor de klas op een basisschool. “Ik wist niet zo goed wat ik moest verwachten, maar het was echt ontzettend leuk!”, lacht ze. “Ik stond voor groep 4 en groep 5. Die reageren heel anders dan de scholieren die voor CKV bij ons langskomen. Ik heb groot respect gekregen voor de leerkrachten die dit dagelijks doen. Onwijs gaaf om zo direct met de doelgroep van mijn tekeningen in contact te zijn.”

Lizette is inmiddels bij meer dan twintig klassen langs geweest, waaronder ook een school voor speciaal onderwijs. Ze heeft een duidelijk programma voor de kinderen opgebouwd. “Voor de onderbouwklassen lees ik voor uit mijn boeken met eigen handpoppen en zelfgeschreven liedjes, als een soort minitheaterprogramma.” In de bovenbouwklassen pakt ze het anders aan. “Met hen kun je gemakkelijker in gesprek over de verhalen in de boeken.” Opvallend was dat ze daar ook heel goed reageerden op de verhalen voor de jongere kinderen. “Die vonden ze ook ontzettend leuk in groep acht. Dat had ik niet verwacht!”

Hoe hebben jullie het aangepakt?

Beiden begonnen om het ijs te breken met vragen aan de leerlingen in de klas. Mariska vertelt: “Ze weten echt al veel op die jonge leeftijd. Ik vroeg of ze wisten wat een kunstenaar doet. Er kwamen meteen heel veel antwoorden: foto’s maken, schilderen, beelden maken. Echt knap”

“Ik heb eerst aan alle kinderen gevraagd wat zij willen worden”, herinnert Lizette. “In de onderbouw hoor je dan al gauw de geijkte antwoorden, zoals prinses, juf, politie, brandweer. In de bovenbouw varieert het veel meer. Daar kon ik direct tips geven over hoe ze zelf een verhaal kunnen schrijven. Een aantal bleek al zelf bezig te zijn met het maken van verhalen”, aldus Lizette, die zelf ook al op de basisschool begon met haar eerste boekje. “Het is zo belangrijk om nu al hun fantasie te stimuleren. Ik maakte toen ik zeven jaar was een boekje over een verre reis naar Japan. Wij gingen met het gezin nooit echt op vakantie, maar in mijn verhalen kon ik overal naar toe. Dat wilde ik ze meegeven”.

Tijdens de les kregen de leerlingen ook de gelegenheid om zelf te voelen hoe het is om een kunstenaar te zijn. Mariska ging bijvoorbeeld met de kinderen aan het werk om linoleumsnedes van dierenfiguren te maken. “Ze maakten zelf een tekening en sneden die uit een stuk foam, zodat ze een eigen stempel konden maken. Te gek hoe snel de meesten dat oppakken, er waren honden, katten en er was zelfs een schildpadje bij.”

Werden ze geïnspireerd door jouw verhaal en waar merkte je dat aan?

De kinderen waren ook erg onder de indruk van de ‘kunstenaar’. Vooral de jongere kinderen waren er soms stil van. “Toen ik binnenliep kwam er gelijk een jongetje naar me toe. Met grote ogen vroeg hij ‘Bent u de kunstenaar?’”, lacht Mariska. Ze kregen ontzettend slimme en leuke vragen vanuit de klas, bevestigt ook Lizette: “Iemand vroeg hoe ik me voelde als ik aan het schrijven ben. Echt een bijzondere vraag om te krijgen.” Het antwoord sluit aan bij haar pleidooi voor de ontwikkeling van een rijke fantasiewereld onder kinderen. “Normaal ben ik heel snel afgeleid en is mijn hoofd heel chaotisch van binnen, maar als ik schrijf ben ik juist heel erg gefocust. Dan is het of de tijd stilstaat en ik alles om me heen vergeet.”

Beide kunstenaars beamen dat het ontzettend leuk was om te vertellen over hun eigen pad naar het kunstenaarschap. “Ik wist al heel vroeg dat ik naar de kunstacademie wilde” vertelt Mariska. “Eerst deed ik grafische vormgeving, maar realiseerde me toen dat ik zelf dingen wilde maken. Echt iets dat van mij zelf is.” Haar illustraties zijn ook bedoeld voor kinderen. “Ik teken het liefst dieren, zoals in mijn laatste boekjes bijvoorbeeld katten en olifanten. Die figureren op een menselijke manier in een verhaal. Een illustratie is een tekening die een verhaal vertelt.”

Lizette: “Ik hoorde van de scholen terug dat leerlingen direct zelf verhaaltjes waren gaan schrijven.” Ook zorgde het voor leesbevordering. “Ik heb ze verteld dat je best een boek niet leuk mag vinden, maar dat je dan in de bibliotheek gewoon gelijk een andere kan pakken, tot je er eentje hebt gevonden die je wél leuk vindt!”

Heb je eigen kunstwerken getoond, wat was dat?

Mariska studeerde af aan Cambridge University als illustrator. Ze nam haar afstudeerproject mee naar de klas om te laten zien. “Ik heb toen echt een boek laten maken van alles wat ik gemaakt had.” Daar waren de leerlingen wel van onder de indruk. “Heeft u dat allemaal zelf gemaakt”, vroeg een meisje. Waarna ze direct haar eigen tekeningen kwam laten zien. Lizette heeft al vele boeken op haar naam staan, die ook in de klas aanwezig waren. Sommige kinderen hadden haar boeken zelfs van tevoren al helemaal uitgelezen. “Het is heel leuk om zo direct van ze te horen wat ze van mijn verhalen vinden.”

Welke reactie staat je het meeste bij?

Lizette: “Er was een heel aandoenlijk moment aan het einde van mijn workshop aan groep 3. Ik had net helemaal uitgelegd wat ik deed, toen er een klein meisje haar vinger opstak. ‘Ik heb nog één vraag’, zei ze: ‘wat wil jij nou eigenlijk worden?’”.

Mariska: “Ze vroegen me ‘hoe lang doe je er over om een tekening te maken?’ Ik zag dat ze erg onder de indruk waren van mijn verhaal over dat je eerst schetsen maakt die niet helemaal goed of mooi hoeven te zijn. Ik noem ze altijd ‘denktekeningen’, waarop je gewoon mag proberen of iets lukt of niet. Daarna ga je het pas uitwerken. Het hoeft niet de eerste keer perfect te zijn.”

Over de kunstenaars

Mariska Gewald is illustrator van vooral Engelstalige kinderboeken. Na een studie grafisch ontwerpen aan de kunstacademie voltooide ze in Cambridge een masterstudie als illustrator. Meer informatie over haar werk is te vinden op haar website www.mariskagewald.com

Lizette de Koning schrijft Nederlandse kinderboeken. Na een studie tekstschrijven en geschiedenis koos ze definitief voor het schrijversvak. Meer informatie over haar werk is te vinden op haar website www.lizettedekoning.nl

Over de KIK-actie

CultuurSchakel sluit elk jaar aan op de Kinderboekenweek. Het thema ‘worden wat je wil’ was dit jaar (2021) aanleiding om ontmoetingen te faciliteren tussen kunstenaars en kinderen in de klas. Zowel voor de kinderen als voor de kunstenaars markeerde dit de terugkeer naar school, na een moeilijke coronaperiode. De inspiratie van kunstenaar naar kind (en mogelijk ook andersom) laat hen zien dat een toekomst in de kunsten een valide en serieuze carrière kan zijn!

CultuurSchakel ontvangt subsidie van het Fonds voor Cultuurparticipatie en de gemeente Den Haag voor Cultuureducatie met Kwaliteit. Zo maken wij cultuuronderwijs toegankelijk en duurzaam. Dit doen wij door continu samen te werken met het Haagse onderwijs en culturele partners