Tips voor sociale veiligheid

Pesterijen, discriminerende opmerkingen, handtastelijkheden of (seksuele) intimidatie: het zijn allemaal voorbeelden van grensoverschrijdend gedrag. Juist doordat er verschillende vormen zijn en het soms heel subtiel is, is het voor een slachtoffer vaak moeilijk te herkennen. Het komt overal voor, ook bij cultuurbeoefening in de vrije tijd, en de impact op de slachtoffers is groot.

Een veilige omgeving

Hoe creëer je een veilige omgeving voor vrijwilligers, medewerkers, deelnemers, leerlingen en leden? CultuurSchakel en de Vrijwilligersacademie van PEP organiseerden een workshop over dit onderwerp, waar twee Haagse culturele aanbieders ook hun aanpak deelden. Bekijk de presentatie van NOV (Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk).

Ervaringen van deelnemers na het volgen van de workshop:

• ‘Het geeft richting waar we aan moeten/kunnen denken bij het bepalen van ons sociaal beleid.’ 
• ‘Ik heb meer inzicht in hoe belangrijk een veilige werkomgeving is. En dat wat voor de één veilig is, voor een ander heel anders kan zijn.’
• 'Meer bewustwording en gevoel van urgentie gekregen!’ 

Wat is grensoverschrijdend gedrag?

• Seksueel ongewenst gedrag, intimidatie, agressie, pesten, discriminatie.
• Het kan elke vorm aannemen, zowel verbaal, non-verbaal, digitaal als fysiek.
• De persoon die het ondergaat ervaart het als gedwongen/ongewenst.
• De waardigheid van een persoon is aangetast.

De belangrijkste tips

1. Bespreek het onderwerp en zet het op de agenda.
2. Inventariseer risicofactoren en gebruik hiervoor de checklist.
3. Stel een gedragscode op, met daarin omgangsregels en gedragsregels voor mensen met een begeleidende functie en laat deze ondertekenen.
4. Stel een vertrouwenscontactpersoon aan als eerste aanspreekpunt voor grensoverschrijdend gedrag, bijvoorbeeld een vrijwilliger en zorg dat deze persoon hiervoor een training krijgt.
5. Stel een aannamebeleid op voor nieuwe medewerkers of vrijwilligers.
6. Hanteer de VOG-regeling (Verklaring Omtrent het Gedrag) voor medewerkers of vrijwilligers. Een gratis VOG is mogelijk voor vrijwilligers.
7. 4-ogen principe bij kwetsbare situaties, bijvoorbeeld wanneer er 1-op-1 contact is.
8. Creëer een open cultuur: weet wat er leeft, betrek en vraag mensen naar hun mening en spreek elkaar aan op ongewenst gedrag.

Zo pakken andere culturele aanbieders het aan

Viotta Jeugdorkesten

Viotta heeft en gedragscode voor (vrijwillige) medewerkers opgesteld met regels die bijdragen aan een open, transparante en veilige omgeving voor kinderen én vrijwilligers. Hierin staat ook het tucht- en sanctiebeleid dat door de organisatie voert. Wie bij Viotta komt werken, als vrijwilliger, stagiair(e) of als betaalde kracht, moet deze gedragscode ondertekenen. Daarnaast vraagt Viotta om een VOG voor dirigenten, bestuursleden en vrijwilligers. Ook zijn er twee getrainde vertrouwenscontactpersonen (VCP).

• Lees de gedragscode van Viotta
• Lees de presentatie van Viotta over sociale veiligheid 

Theaterschool Rabarber

Rabarber heeft een gedragscode waarin staat op welke manier (vrijwillige en betaalde) medewerkers, docenten, theatermakers en leerlingen binnen de organisatie met elkaar omgaan. De gedragscode is een kader voor een stimulerend en veilig ontwikkel- en werkklimaat. Alle medewerkers zijn hiervan op de hoogte en maken onderdeel uit van een de overeenkomst die met de betrokkene wordt aangegaan. Daarnaast is er ook een onafhankelijke vertrouwenspersoon waar je met klachten terecht kunt.

• Lees de gedragscode van Rabarber

COV Haarlem

Het bestuur van de COV Haarlem vindt het heel belangrijk dat iedere zanger, bestuurslid, dirigent en anderen die betrokken zijn bij de COV in een veilige, prettige omgeving kan zingen en werken. Negatief gedrag zoals intimidatie, discriminatie, pesten of agressie komen willen zij met beleid voorkomen, aanpakken en tegengaan. 

• Lees beleid sociale veiligheid van COV Haarlem

Meer informatie over sociale veiligheid

Wil je meer weten over hoe je binnen jouw organisatie sociale veiligheid op de agenda kunt zetten? Neem dan contact op met onze adviseur Thijs Hazeleger. 

Wil je ook een workshop Sociale veiligheid volgen? Stuur dan een mail naar Thijs Hazeleger. Bij voldoende belangstelling organiseren CultuurSchakel en PEP deze workshop opnieuw. We nemen dan contact met je op zodra er een nieuwe workshop gepland is. 

Leesvoer:

• Veilig de vloer op: het beleidskader voor het maken van sociaal veiligheidsbeleid in de podiumkunsten
• Omgaan met grensoverschrijdend gedrag: de tool van Cultuur+Ondernemen

Ben je slachtoffer van grensoverschrijdend gedrag?

Bespreek wat je overkomt en kijk binnen de organisatie of er een vertrouwenscontactpersoon is aangesteld. Is dat niet het geval, neem dan bijvoorbeeld contact op met MORES. Dit Is het Meldpunt ongewenste omgangsvormen Nederlandse culturele en creatieve sector.

Bekijk alle trainingen van de Vrijwilligersacademie van PEP.