Kunst om herinnerd te worden

Renate Volkert, kunstzinnig therapeute bij Saffier Groep, gaf haar project Art to Remember op voor de Haagse C 2018, de prijs voor cultuurparticipatie van CultuurSchakel. De naam van het project refereert naar de kunstenaars met het syndroom van Korsakov, die samen prachtige werken maakten. ‘Ze hebben een stoornis aan het kortetermijngeheugen, maar ze hebben kunst gemaakt die nog heel lang herinnerd mag worden!’

Van kleurplaten naar kunstzinnige therapie

Toen Renate Volkert zo’n 15 jaar geleden binnenliep bij de Lozerhof, het verpleeghuis voor mensen met het syndroom van Korsakov, merkte ze dat de bewoners erg op zichzelf waren. ‘Er heerste agressie, ze ervoeren weinig zingeving in hun dagelijks leven en van de uitgedeelde kleurplaten werden ze niet echt vrolijk’, aldus Renate. Dat kan anders, dacht ze. ‘Ook al heb je een beperking, je bent vaak tot veel meer in staat dan je denkt. Kunst kan helpen dit te laten zien én een verbindende factor voor de groep zijn.’ Renate startte een onderzoek naar hoe kunstzinnige therapie een meerwaarde kon zijn voor de woongroep. En met succes! De therapie toonde niet alleen een positief effect op de sociale cohesie en woonsfeer, ook het medicatiegebruik nam af. Renate stimuleerde bewoners ook samen te werken aan reusachtige kunstwerken, wat het vertrouwen in elkaar nóg meer versterkte.  

Renate Volkert (staand) tijdens een les kunstzinnige therapie

Expositie

Hoe mooi deze effecten van de kunstzinnige therapie ook waren, Renate zag méér potentie. Omdat het aanvragen van subsidie voor deze bewonersgroep tot dan toe moeilijk was geweest, besloot ze de touwtjes in eigen handen te nemen en de kunstwerken te verkopen. ‘Op deze manier kon ik extra inkomen voor de groep genereren, dat we weer konden besteden aan leuke groepsactiviteiten’, aldus Renate. ‘Bovendien bracht het de bewoners veel voldoening en trots dat mensen hún werk mooi vonden en wilden kopen’. De eerste expositie in 2004 sloeg zó goed aan, dat alle werken direct verkocht werden. Daarna werd Art to Remember op jaarlijkse basis geëxposeerd, eerst in de huizen van Saffier Groep, later zelfs in Galerie Het Cleyne Huys op het Noordeinde.

Samenwerking met vrijwilligers

Door samenwerking uit verschillende hoeken, heeft het project zich door de jaren heen steeds meer kunnen ontwikkelen. Sjef Enthoven heeft met zijn bedrijf vrijwillig de gehele communicatie van het project op zich genomen. Ook werd er samengewerkt met professionele kunstenaars, waaronder Barbara Sterk, die de bewoners kon inspireren met nieuwe technieken. Renate: ‘Het was mooi om te zien dat beiden van elkaar leerden: bewoners van de kunstenaars, maar zéker ook andersom.’

Verborgen schatten

In het laatst gemaakte werk zie je stukjes van de bewoners en hun beperking terug in verborgen elementen. Renate: ‘Je moet goed kijken! Een weg gaat bijvoorbeeld ineens over in een andere kleur, omdat ze vergeten waren dat de weg oorspronkelijk grijs was gekleurd. Een andere bewoner werd tijdens het creatieproces verliefd op een medekunstenares. Als je heel aandachtig kijkt, zie je ergens in het kunstwerk ‘Peter loves Ruth.’ Leuk toch?’

Expositieruimte voor De Liefde

En de hartstocht stopt niet hier. De liefde is tevens het thema van de volgende expositie, waar de bewoners momenteel druk mee in de weer zijn. Op deze schilderijen zullen allerlei vormen van liefde worden uitgebeeld. Creativiteit: check. Liefde: check. Alleen nog een toffe locatie. Heb of ken jij een originele expositieruimte en wil je dit bijzondere project verder helpen? Neem contact op met Renate.

Fotografie: Sjoerd van der Hucht